Czy ktoś będzie o mnie pamiętał?
Zagadka bez rozwiązania, czyli Doktor spotyka Agathę Christie.
Część z was spędziła zapewne nieprzespaną noc, czy długie godziny w pociągu wraz z którymś z kryminałów Agathy Christie. Moim zdaniem jej książki są genialne i ponadczasowe. Wykorzystywała swoje doświadczenie do tworzenia wielowymiarowych postaci i… Ale po kolei. Rozumiem, że nie każdy musi uwielbiać przygody belgijskiego detektywa, czy innych (czasami wyrachowanych) bohaterów. Książki Christie to zdecydowanie więcej niż kryminały i dlatego już w momencie wydania miały zarówno gorących zwolenników, jak i przeciwników. Z pewnością sama pisarka zastanawiała się czasem czy są dosyć dobre, by przetrwać w ludzkiej pamięci dłużej niż jedno pokolenie – a w każdym razie taką Agathę poznajemy w odcinku Doctora Who…
Postać: Dama Agatha Mary Clarissa Christie
Miejsce i czas życia: Anglia, XIX/XX wiek
Urodzona: 15 września 1890, Torquay
Zmarła: 12 stycznia 1976, Wallingford
W serialu: Jednorożec i Osa („The Unicorn and the Wasp”)
Aktorka: Fenella Woolgar
Podczas podróży z Donną, Doktor ląduje w latach 20. XX wieku w ogrodzie domu Lady Eddison, podczas gdy odbywa się w nim przyjęcie, na które zaproszona została między innymi właśnie Agatha Christie. Historia napisana przez Garetha Robertsa stanowi próbę wyjaśnienia dlaczego sławna pisarka zniknęła kiedyś na jedenaście dni (jej samochód został znaleziony na poboczu przy jeziorze Silent Pool) a ona zameldowała się pod innym nazwiskiem w Hotelu Harrogate i kiedy w końcu ją odnaleziono nie pamiętała dlaczego się tam znalazła i co robiła przez prawie dwa tygodnie. Oficjalnie istnieje wiele teorii na temat jej zniknięcia, w tym między innymi mówiące, że chciała popełnić samobójstwo, jej mąż chciał się jej pozbyć, nie mogła poradzić sobie ze śmiercią matki czy też, że sama miała kochanka. Współcześnie nikt jednak nie jest w stanie odpowiedzieć na te pytania, rozwikłać zagadki, która, moim zdaniem, prześladowała Agathę przez całe życie. Pisarka nigdy nie pomogła jej rozwiązać, a kiedy pracowano nad jej biografią wykazywała widoczną niechęć do powracania do tego okresu życia. Unikała odpowiedzi, często urywała zdania w połowie lub zmieniała temat.
Kim była Agatha?
W odcinku mamy 1926 rok. Agatha Christie nie osiągnęła jeszcze szczytu swojej kariery, ale nie jest już amatorką. Jak na razie wydała sześć powieści, w tym najnowszą z Herkulesem Poirotem – „Zabójstwo Rogera Ackroyda”(1926)*. Książka odniosła wielki sukces, jednak równocześnie na światło dzienne wypłynęła plotka o romansie męża pisarki. Ta wiadomość musiała postawić Christie w niezręcznej sytuacji. Po dwunastu latach małżeństwa, Christie zaczęła tracić grunt pod nogami, a sytuację utrudniał fakt, iż mieli z mężem małą córkę. Nic więc dziwnego, że w odcinku Agatha stara się unikać tego tematu i z wyraźną ulgą opowiada na przyjęciu u Lady Eddison o swojej nowej powieści. Już w czasie tej rozmowy widzimy, że autorka jest nie mniej spostrzegawcza niż bohaterowie jej książek – tylko ona dostrzega u Doktora i Donny brak obrączek i nie uznaje ich za małżeństwo. Kiedy, tuż po usłyszeniu plotki o pojawieniu się w okolicy tajemniczego złodzieja, Jednorożca, dowiadujemy się również o morderstwie w bibliotece, trudno nam się dziwić entuzjazmowi Doktora, który właśnie ma rozwiązać tajemniczą zagadkę przy pomocy samej Agathy Christie.
Nie dam rady tego zrobić
Po odnalezieniu kolejnych poszlak, konsekwentnym przesłuchaniu świadków przez Agathę i Doktora oraz ataku osy-kosmity na Donnę ujawnia się kolejna cecha pisarki – brak zaufania w swoje siły. Na początku podchodzi do sprawy niczym postacie swoich książek jednak po pewnym czasie stwierdza, że to zaczyna ją przerastać. Dzień chyli się ku końcowi, wszyscy na nią liczą, wierzą, że skoro pisze tak wspaniałe kryminały to rozwiązanie zagadki morderstwa będzie dla niej błahostką. Jednak Agatha nie jest tego taka pewna. Przygnieciona presją wywieraną przez Lady Eddison i jej gości oraz z własnego poczucia obowiązku, niemalże się poddaje. Z pocieszeniem wyrusza Donna, z którą Agatha odbywa rozmowę o swoim nieudanym małżeństwie. I wtedy pisarka ożywia się, bowiem znajduje w ogródku coś czego nie powinno tam być – małą sakiewkę z pokaźną kolekcją wytrychów do zamków. W Christie budzi się nowa nadzieja, ale i obawa, gdyż nasuwają jej się podejrzenia, że Jednorożec może być wśród nich.
Potrzebuję czegoś słonego!
Kiedy Doktor zostaje otruty to właśnie Christie, która podczas I wojny światowej pracowała jako jako pielęgniarka i asystentka w szpitalu, rozpoznaje truciznę – cyjanek. Dzięki tej wiadomości Doktor może się uratować. Pisarka jest wyraźnie zaskoczona, ale już stoi przed nią kolejna zagadka do wyjaśnienia – kto chce otruć Doktora? W jej głowie kłębią się kolejne myśli, niemal słyszymy pracę jej szarych komórek. Widzimy już zupełnie nową postawę. Teraz spokojnie, z rozwagą i rozmysłem podchodzi do sprawy. W tym samym czasie zostaje zamordowana kolejna osoba – guwernantka. Doktor, Donna i Christie widzą gigantyczną osę – pisarka zaczyna wierzyć, że mierzy się z czymś ponad jej pojęcie. Czy nie podobna otwartość na niepasujące do układanki fakty, pozwalała Herkulesowi Poirotowi być tak skutecznym?
Wieczorem, podczas posiłku Doktor podsumowuje wydarzenia minionych godzin – tymczasem Agatha uważnie obserwuje reakcje gości. Każdy zdaje się coś ukrywać… ale kto jest mordercą? Nagle słychać bzyczenie. Światła gasną tuż przed pojawieniem się osy-kosmity. Doktor i Agatha starają się zachować spokój i próbują dostrzec jakąś tajemniczą zmianę wśród zebranych. Jednak w panice wszyscy zaczynają gwałtownie zrywać się z miejsc, krzyczeć i rozbiegać się po pokoju. Nawet spostrzegawcze oko Christie nie dostrzega kogo brakuje. Odwiedziny osy kończą się kolejnym morderstwem. Z twarzą w rosole i nożem w plecach ląduje syn pani Eddison, Roger. Rozwiązanie zagadki czeka tuż za rogiem. Nadszedł czas na podsumowanie w stylu pewnego belgijskiego detektywa…
Właśnie miałam powiedzieć, że jest pan całkowicie niewinny
Wszystko zaczyna układać się w logiczną całość. Agatha dzięki bystrości umysłu demaskuje Jednorożca. Przypadkowo powoduje ujawnienie sekretu męża Lady Eddison oraz, już z pełną premedytacją, nakłania gospodynię do zdradzenia tajemnicy, którą skrywała ponad czterdzieści lat. Pisarka w mgnieniu oka domyśla się kto jest mordercą jednak czynienie honorów oddaje Doktorowi, co uważam za w pełni przemyślany i rozsądny ruch, bo gdybym to ja miała demaskować mordercę-kosmitę i obarczać go potrójnym morderstwem i próbą otrucia…
Z historii Lady Eddison dowiadujemy się, iż wszystko to wzięło się z wpływu jaki miała książka Agathy na emocje matki mordercy – w końcu czyż jeden z zamordowanych nie nazywał się tak samo, jak ofiara z jej najnowszej książki?
To wszystko moja wina! Moja wina!
Doktor:
Mnóstwo ludzi pisze powieści kryminalne, ale twoje są najlepsze. Dlaczego? Dlaczego jesteś tak dobra Agatho Christie? Ponieważ rozumiesz. Przeżyłaś. Upadłaś, miałaś złamane serce. Znasz się na ludziach. Ich pozycja, nadzieje, smutki i złości. Te wszystkie wielkie drobnostki potrafią zmienić przeciętnego człowieka w mordercę. Zastanów się, Agatho. Jeśli ktoś ma rozwiązać tę sprawę to tylko ty.
Kiedy Agatha rozumie, że książka, którą napisała uczyniła pastora mordercą
bierze na siebie całą odpowiedzialność za popełnione zbrodnie. Gdy pastor przemienia się w osę wybiega z naszyjnikiem Lady Eddison z jej posiadłości wiedząc, że kosmita poleci za nią, i udaje się samochodem w okolicę jeziora Silent Pool. Oczywiście Doktor i Donna nie mogą zostawić jej samej. Kiedy w końcu ją doganiają Doktor poznaje również rozwiązanie ostatniej zagadki. Poprzez więź z kosmiczną osą pisarka traci przytomność i pamięć. Agatha nigdy nie będzie pamiętać co zrobiła: rozwiązała zagadkę morderstwa i była gotowa poświęcić własne życie aby uratować innych.
Po przyjrzeniu się dokładnie postaci Agathy Christie w odcinku Jednorożec i Osa dostrzegłam wiele cech, które bez wahania przypisałabym jej pierwowzorowi, a dzięki wspaniałej grze aktorskiej naprawdę zaangażowałam się w przeżywane przez nią przygody. Pomimo drobnych nieścisłości (książka, o której wspomniano pod koniec odcinka tak naprawdę nigdy nie powstała, nie zgadza się również data zaginięcia autorki) odcinek nieźle oddaje fakty. Przyjemne było również wyszukiwanie drobniejszych nawiązań do twórczości autorki. Chciałabym również wierzyć, że owo tajemnicze jedenaście dni faktycznie kryje za sobą jakąś szaloną przygodę, która wpłynęła na późniejszą twórczość pisarki. A czy Agatha została zapamiętana? Na to pytanie każdy z nas musi odpowiedzieć sobie sam…
Doktor: Jest najlepiej sprzedającą się pisarką wszech czasów.
Donna: Ale nigdy się tego nie dowie.
Doktor: Cóż, nikt z nas nie wie jak zostanie zapamiętany. Jedyne co możemy, to mieć nadzieję na najlepsze. Może to właśnie sprawia, że wciąż pisze. To samo sprawia, że wciąż podróżuję.
W poprzednim odcinku – Szekspir
* Tutaj znajdziecie opis powieści.
Źródła:
The Unicorn and the Wasp Wikipedia
Agatha Christie Wikipedia
TARDIS Wiki
Doctor Who The Encyclopedia
