10 lat minęło – The Shakespeare Code

Moc słów, czarna magia i J.K. Rowling, czyli oglądamy Kod Szekspira („The Shakespeare Code”). Drugi odcinek Marthy Jones, jej druga przygoda z Doktorem i pierwsza prawdziwa podróż w TARDIS. Równocześnie pierwszy odcinek serialu napisany przez Garetha Robertsa. Czy to przepis na sukces? Być może.

Kto oczekiwał czegoś wielkiego po tytułowej postaci tego odcinka, z pewnością się nie zawiódł. O ile w historii z Charlesem Dickensem narzekałem, że jego postać była właściwie tłem i równie dobrze mogłaby pozostać bezimienna, o tyle Szekspir robi prawdziwą furorę. Choć w swoich pierwszych na ekranie słowach (jakże przewrotnie) każe zgromadzonej w Globe gawiedzi zamknąć mordy, to dalej jest już tylko lepiej. Słynny dramatopisarz okazuje się geniuszem, niezwykle inteligentnym mistrzem słowa, fantastycznie uzdolnionym. Z drugiej strony jest także duszą towarzystwa, człowiekiem, który szuka odpowiedzi i rozwiązań rozmaitych problemów. I całkiem szarmanckim podrywaczem Marty. A do tego widzi, że psychiczna wizytówka jest pusta. Postać naprawdę intrygująca i istotna. Widać tu brytyjskie uwielbienie dla jednej z ich największych ikon, Szekspir jest żywą legendą i wprost wypływa to z odcinka. Jednak z drugiej strony, mimo swoistego kreowania go na niemal boga, nie ma się takiego poczucia nadmiernego wychwalania, bo ten Szekspir pozostaje równocześnie kimś zwyczajnym – ze słabością do kobiet, z pewną bezczelnością, także w odniesieniu do wyżej od siebie postawionych, z wyższością wobec ludzi, choć jednocześnie potrafiącym przyznać, że kogoś tak inteligentnego jak Doktor jeszcze nie widział. Mimo swoich zalet i rzeczywistej intelektualnej wyższości nad innymi pozostaje całkiem normalnym człowiekiem, z którym w jakiś sposób możemy się utożsamiać. I to sprawia, że jest to jedna z lepiej napisanych postaci na przestrzeni trzech serii, a może i całego New Who.

Kilka osobnych słów trzeba poświęcić ogólnie scenariuszowi. Dla Garetha Robertsa był to debiut jako scenarzysty w głównym serialu, choć wcześniej napisał już wspólnie z Russellem T Daviesem odcinek otwierający Przygody Sary Jane – Inwazję Bane’ów. Należy również do tej grupy scenarzystów (razem z m.in. RTD i Moffatem), którzy swoje pierwsze kroki w Whoniwersum stawiali, pisząc w latach 90. doktorowe książki. Odcinek zabiera nas do elżbietańskiej Anglii, do teatru Globe, do już wspomnianego Szekspira. I cudownie gra nawiązaniami do przeszłych i przyszłych (z punktu czasu odcinka oczywiście) utworów dramatopisarza, gdzie niby mimochodem są one wplecione w rozmowę, a sam Szekspir uznaje je za świetne. Taki zresztą dyskretny humor wydaje się być jednym ze sposobów kreowania akcji przez Robertsa (także gdy przyjrzymy się późniejszym pisanym przez niego odcinkom). Wrzucane tu i ówdzie cytaty, drobne dowcipy i świetne nawiązania do Harry’ego Pottera, które gdzieś tam między wartką, czasem niebezpieczną akcją pozwalają nam się uśmiechnąć i lepiej spojrzeć na odcinek. Zresztą nad nawiązaniami do HP trzeba się pochylić bardziej. Bo prezentacja, że Doktor zna siódmą część i się przy zakończeniu popłakał (przypomnijmy: odcinek ukazał się 3,5 miesiąca przed premierą książki) była perfekcyjną grą tematem na topie. Ale zaklęcie Expelliarmus, kończące szekspirowską magię słów, które odesłały Karionitów z powrotem w ciemność, to już istny humorystyczny i nawiązaniowy majstersztyk. Tym bardziej, że w żaden sposób nie było to wszystko wymuszone, nie sprawiało takiego wrażenia, tylko wartko płynęło wraz z akcją.

Kreowania postaci Marty ciąg dalszy i zacząłem się zastanawiać nad konsekwencją w tym stosowaną. Tydzień temu pisałem, że nie była od początku szalenie zakochana w Doktorze, choć już po lekturze jednego z komentarzy wcale nie byłem tego taki pewien (zachęcam do komentowania!). Może to rzeczywiście jedynie w porównaniu z Rose tak się wydaje, choć po tym odcinku mam wrażenie, że owszem, jest Doktorem w jakiś sposób zainteresowana i zafascynowana, ale zakochaniem jeszcze tego nie można nazwać. Szczególnie, że wciąż jest w kulminacyjnych momentach odtrącana wspomnieniami Doktora o Rose. Ale abstrahując już od jej uczuć, kolejny odcinek jest (i tu konsekwentnie) kreowana jako stanowcza, inteligentna, ale i wyważona pani doktor. Gdy rzuca się do pomocy umierającemu Lynleyowi, na swój sposób podejmuje flirt Szekspira, wymyśla iście magiczne zakończenie magii słów, ale także umiejętnie wypowiada się za wszelkim równouprawnieniem. I to kolejny geniusz tego scenariusza – w zderzeniu z szesnastowiecznym jednak myśleniem Szekspira Marta przedstawia odważnie swoją „Freedonię”, gdzie kolor skóry i płeć nie mają znaczenia, gdzie nie ma znaczenia, kim się jest, każdy jest równy. To jedna z najlepszych prezentacji równości na świecie, jakie kiedykolwiek widziałem w popkulturze. W czasach, gdy jesteśmy „nawalani” całą masą reprezentacji jedynie dla samej potrzeby, tak jednocześnie subtelne i wyraziste zamknięcie tej kwestii w osobie Marty (co zarazem interesująco ją samą określa) jest wyjątkowo dobre.

O czym warto jeszcze wspomnieć? O przeciwniku? Bo mamy Karionitów, uwięzionych gdzieś w ciemności, którzy próbują wrócić do świata. Karionitów, których mocą sprawczą jest słowo (w przeciwieństwie do ludzi, którzy wybrali matematykę – chyba bym wolał być Karionitem). Karionitki, przyjmujące postać tradycyjnych wiedźm, które gdy chcą, potrafią być piękne i uwodzące, ale również bardzo tradycyjnie latają na miotle (to również uznaję za kolejny genialny żart Robertsa) i używają laleczek do manipulowania ludźmi i szkodzenia im. Wróg pełen sprzeczności i śmiesznostek, którego może trudno się przestraszyć, ale który jednak w jakiś interesujący sposób redefiniuje takie typowe postrzeganie wiedźm i czarnej magii. Która przecież, jak mówi Doktor, tak naprawdę nie istnieje. No właśnie, Doktor, gdzie jest Doktor, zapyta ktoś, gdzie jest David Tennant? No jest. Jest cudowny, szarmancki, czarujący, inteligentny, wciąż świetnie się bawiący, choć z odciśniętym piętnem nieobecności Rose, momentami obcesowo traktujący Martę. Ze świetnym uśmiechem, ale i dobrocią czy przejęciem, gdy zajmował się oszalałym architektem Globe. Ale aktorsko na mnie największe wrażenie zrobiła scena, w której Doktorowi zostaje wyłączone jedno serce (jak wy możecie tak żyć, ludzie…), naprawdę majstersztyk aktorski Davida Tennanta. Tylko co dalej… Chyba zbytnio przyzwyczaił mnie do genialnych występów w poprzedniej serii, że teraz już tylko czekam na prawdziwe fajerwerki. Które prędzej czy później nadejdą. Tymczasem w tym szybkim, zabawnym, interesującym odcinku głównych bohaterów jest dwóch: William Szekspir i… Gareth Roberts. I niech to nam zostanie w pamięci.

A jakie wy macie opinie o tym odcinku? Piszcie w komentarzach!